Trong tăng 3 cuộc nhậu ngày hôm qua có xuất hiện một câu hỏi:”Sao nhiều tỉnh miền Tây lại xuất hiện địa danh Châu Thành?”. Nay xin trích dẫn một đoạn, để gọi là giải đáp phần nào:
“Quá trình lịch sử vùng đất Nam Bộ cũng là quá trình hình thành cư dân Nam Bộ. Quy tụ tứ từ xứ, từ nhiều nguồn gốc xuất thân, từ nhiều tộc người, những lớp lưu dân đến vùng đất này trong những thời gian khác nhau, từ những hoàn cảnh lý do khác nhau nhưng đều có một cách ứng xử chung, đó là luôn giao lưu tiếp xúc, cởi mở về văn hóa nói chung và về lối sống về cách thức làm ăn nói riêng đã làm cho các đô thị ở Nam Bộ rất đa dạng về kinh tế và văn hóa. Nó góp phần làm nhạt đi tính chất “chính trị” của các đô thị này, đồng thời làm cho các đô thị ở Nam Bộ tuy vẫn là trung tâm của một vùng nông thôn nhưng không bị “nông thôn hóa” mà ngược lại, có ảnh hưởng khá nhiều về lối sống, về sinh hoạt kinh tế – văn hóa đến những vùng xung quanh. Cư dân nông thôn nhập cư đến các đô thị là xu hướng tăng dân số chính của các đô thị này. Hiện tượng này còn phổ biến cả trong thời kỳ 1945 – 1975 và hiện nay. Một hiện tượng phổ biến sau này tại Nam Bộ mà không thấy xuất hiện ở miền Trung hay miền Bắc, đó là địa danh huyện “châu thành” có ở nhiều tỉnh, đó là đơn vị hành chính trong đó có thị xã – trung tâm của tỉnh. Hiện tượng này phần nào phản ảnh sự ảnh hướng của đô thị với vùng nông thôn.”
(TS. Nguyễn Thị Hậu – Th.S Lê Thanh Hải, Khảo cổ học bình dân Nam Bộ – Việt Nam từ thực nghiệm đến lý thuyết, NXB Tổng hợp TpHCM, 2010, trang 305-306).
Hiện nay, 10/17 tỉnh Nam Bộ có huyện Châu Thành, gồm: Tây Ninh, Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Đồng Tháp, An Giang, Hậu Giang (2), Kiên Giang và 4 thị trấn huyện lị mang tên Châu Thành, gồm: Tây Ninh, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng.
Thực ra vấn đề còn phức tạp hơn, gồm 3 giai đoạn, xuất phát từ châu thành năm 1867 đến quận Châu Thành, và huyện Châu Thành như ngày nay. Bên cạnh đó, nào là tách, gộp, thay đổi ranh giới tỉnh, quận, huyện, …